Het Marckx-arrest: een BOM onder het familierecht!
De feiten waren als volgt. Alexandra Marckx was het kind van journaliste Paula Marckx, een bewust ongehuwde moeder (BOM). Paula ontdekte bij de geboorte van haar dochtertje dat zij naar toenmalig Belgisch recht het kind zou moeten erkennen om de afstammingsband wettelijk vast te stellen. Dit doet zij dan ook dertien dagen na de geboorte door een verklaring af te leggen ten overstaan van de ambtenaar van de burgerlijke stand. Een gehuwde moeder had die verplichting echter niet.
Verder had de erkenning niet tot gevolg dat een familierelatie werd vastgesteld met de familie van de moeder én had het kind een aanzienlijk slechtere erfrechtelijke positie dan kinderen geboren binnen een huwelijk. Het was op dat ogenblik zelfs niet mogelijk om testamentair haar gehele nalatenschap aan haar 'onwettig kind' na te laten indien zij Alexandra zou erkennen.
Omdat Paula ervan overtuigd was dat deze Belgische regeling een vorm van discriminatie was, maakte zij de zaak aanhangig in naam van haar tien maanden oude baby bij de Europese Commissie voor de Rechten van de Mens. Ze stelde dat de wetgeving een inbreuk vormde op hun recht op eerbiediging van het privé- en gezinsleven (art. 8 EVRM) en op het discriminatieverbod van artikel 14 EVRM. Bovendien was zij van mening dat artikel 1 van het eerste protocol bij het EVRM, het eigendomsrecht, geschonden werd omdat zij niet vrij kon beschikken over haar goederen ten voordele van Alexandra.
Die discriminatie werd een aantal jaren later eveneens aangeklaagd door de ouders en de grootouders van Lucile De Mot.
Het Hof stelde dat artikel 8 EVRM zowel geldt voor het gezinsleven van een 'wettig' gezin als van een 'natuurlijk' gezin. De staat mag niet discrimineren op grond van geboorte. Daarnaast werd Paula voor een dilemma geplaatst: haar kind erkennen, met de nadelige gevolgen op erfrechtelijk niveau, of haar dochter niet erkennen zodat ze haar volledige nalatenschap kon testeren.
Het EHRM gaf Paula aldus gelijk en oordeelde dat het onderscheid tussen wat men 'natuurlijke' en 'wettige' kinderen noemde niet objectief en redelijk gerechtvaardigd kon worden. Het verschil tussen de rechtspositie van de ongehuwde moeder en haar kind enerzijds en de rechtspositie van de gehuwde moeder en haar kind anderzijds, moest beëindigd worden. En zo geschiedde: de wet van 31 maart 1987 tot wijziging van een aantal bepalingen betreffende afstamming gaf gevolg aan deze veroordeling. Alle kinderen hebben nu gelijke rechten, op welke wijze hun afstamming ook wordt vastgesteld.
Lotte Mathijssen