EHRM neemt erkenning holebi-relaties onder de loep
Het lijkt een eeuwigheid geleden: reeds op 6 juni 2003 werd het eerste Belgische huwelijk tussen twee personen van hetzelfde geslacht voltrokken, in het Antwerpse Kapellen. Toch is dit niet zo vanzelfsprekend, zelfs niet in ons eigen Europa. Nederland liet als eerste land ter wereld het holebihuwelijk toe, waarna ons Belgenlandje volgde. De overige Europese landen die het huwelijk voorzien voor personen van hetzelfde geslacht zijn Noorwegen, IJsland, Verenigd Koninkrijk (deels), Frankrijk, Spanje, Portugal, Denemarken, Zweden, Luxemburg, Finland, Duitsland, Malta en Ierland. Andere landen voorzien een mogelijkheid om een geregistreerd partnerschap aan te gaan en anderen bieden geen enkele juridische bescherming. In november 2017 werd Australië het 25ste land ter wereld waar het holebihuwelijk is toegelaten.
Op 14 december 2017 velde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens een arrest in de zaak Orlandi e.a. v. Italië. Italië is één van die landen die niet voorziet in een mogelijkheid voor holebi's om te huwen of zelfs een geregistreerd partnerschap aan te gaan. Daarom trekken vele Italianen naar het buitenland om te trouwen. In casu stelden zes Italiaanse holebikoppels een vordering in omdat hun buitenlands huwelijk niet aanvaard werd, en het bovendien niet mogelijk was om hun relatie juridisch te laten erkennen in hun eigen land. De koppels baseerden zich op de artikelen 8, 12 en 14 EVRM.
In de zaak Schalk en Kopf v. Oostenrijk oordeelde het EHRM reeds dat de stabiele relatie tussen personen van hetzelfde geslacht valt onder het toepassingsgebied van het recht op privé- en gezinsleven van artikel 8 EVRM. In die uitspraak werd eveneens gesteld dat het recht om te huwen niet langer in alle omstandigheden beperkt moet blijven tot twee personen van een verschillend geslacht. Toch blijft de vrijheid rusten op de nationale overheid om te beslissen of zij al dan niet voorzien in de mogelijkheid voor holebi's om te huwen.
Niettemin wordt volgens het Hof de positieve verplichting opgelegd door artikel 8 EVRM om de koppels een mogelijkheid te bieden om hun relatie juridisch erkend te zien. Het Hof vermeldt daarnaast dat (in 2015) 19 lidstaten een vorm van geregistreerd partnerschap toelaten tussen personen van hetzelfde geslacht en dat deze groep gestaag groeit. Op dat vlak schendt Italië artikel 8 EVRM. Ook door de weigering tot erkenning van een buitenlands holebihuwelijk maakt Italië zich schuldig aan een schending van het recht op gezinsleven. Bij gebrek aan een nationaal juridisch kader, kwamen de koppels door de weigering immers in een juridisch vacuüm terecht.
Het EHRM stelt voorts dat een Europese consensus ten aanzien van de erkenning van het holebihuwelijk nog niet aan de orde is, maar hier lijkt zij toch een verplichting op te leggen om een geregistreerd partnerschap te voorzien voor koppels van hetzelfde geslacht. Hoewel de uitspraak vanzelfsprekend slechts bindend is voor Italië, kan zij wellicht worden doorgetrokken naar andere Europese landen...
Lotte Mathijssen