Democratie uit de 'hand' gelopen?

Ondanks de vrede in ons land heerst er een sluimerende angst die de laatste tijd meerdere keren is komen bovendrijven. Met name raken we in paniek als bepaalde mensen een hand weigeren te schudden. We reageren door hen van een politieke lijst te schrappen of door hen niet te huwen.

Uiteraard gaat het om meer dan enkel een handdruk. Het gaat om het erfgoed van de Verlichting en de Franse revolutie, waarvoor zoveel bloed is moeten vloeien. Gelijkheid, democratie en de scheiding tussen kerk en staat staan tenslotte op het spel.

In april kregen de oprichters van de Islampartij het vuur aan de schenen gelegd, nadat zij hun programmapunt bekendmaakten: mannen en vrouwen op een aparte bus, ter bescherming van de vrouw. Hetze alom in de media en de politiek om de manifeste schending van het gelijkheidsbeginsel. Het leek erop dat de gemoederen over de delicate kwestie enigszins bedaard waren, totdat meneer Ahrouch enkele dagen geleden werd uitgenodigd op 'de afspraak'.

Hij was gevraagd naar aanleiding van een samenlevingsonderzoek. Men had een bevraging gedaan bij verschillende etnische gemeenschappen in Vlaanderen om na te gaan hoe zij tegenover 'onze waarden' staan. Als lid van de moslimgemeenschap kwam Ahrouch verklaring geven bij de verschillende opvattingen tussen de Islamitische groepen enerzijds en de Vlamingen anderzijds. Het ging om stellingen als 'onze waarden moeten voor gaan op de Belgische wetgeving' en 'homo's moeten een normaal leven kunnen leiden'.

Het gesprek veranderde snel in een emotioneel geladen debat, wat wel vaker gebeurt als er rechtsstatelijke waarden op het spel staan. Zelfs moderator Bart Schols verloor even zijn rede. Ahrouch weigerde Demir in de ogen te kijken en daar was Bart Schols het duidelijk niet mee eens. Ahrouch probeerde hem uit te leggen dat het zijn ging om zijn persoonlijke opvatting en dat ieders zijn karakter heeft maar daar wilde Schols niets van weten. Op dringende wijze wilde hij verantwoording horen van Ahrouch.

Net als bij de handenschudden-affaire gaat het om een clash tussen het recht op vrije meningsuiting en de westerse waarden van onze rechtsstaat. Dat het voorgenoemde recht net de kern uitmaakt van die rechtstaat maakt de kwestie net zo paradoxaal.

Houdt de publieke opinie, in haar verontwaardiging en kritiek op dit soort standpunten (weigering om handen te schudden of vrouwen aan te kijken), wel voldoende rekening met het recht van morele integriteit, met de mogelijkheid die de democratie moet bieden opdat ieder persoon zich kan ontplooien?

Natuurlijk dient er een onderscheid gemaakt te worden tussen rechten van het individu en die van politieke figuren. In deze discussies komt men steeds terug op dezelfde hamvraag: in welke mate krijgen die mensen toegang tot de politiek?

Sommigen pleiten voor een wijziging van de grondwet. Aanhangers van waarden die flagrant indruisen tegen de bouwstenen van ons rechtssysteem mogen geen toegang krijgen tot politieke macht. Om bedreigingen op de westerse samenleving niet te laten escaleren, moet het mogelijk zijn om bepaalde politieke partijen te verbieden. Deze maatregel bestaat nog niet naar huidig Belgisch recht. Men kan wel onrechtstreeks een partij de kop in drukken via een cordon sanitaire. Maar gezien de vrijheid van vereniging kunnen de partijleden zich hergroeperen. Zo veranderde Vlaams blok in Vlaams belang. Echter zou de rechtspraak van het EHRM het toelaten om antidemocratische partijen strenge voorwaarden op te leggen en eventueel zelfs verbieden.

De tegenstanders vinden dat men meningen moet bestrijden met meningen, niet met een repressieve maatregelen die afbreuk doen aan het grondrecht op vrije meningsuiting. De kritiek moet gehoord worden, niet onderdrukt.

Maar hoe sterk is de kracht van de democratie?

Zoë Nevelsteen